Ευριπίδη Μήδεια: τῶν γὰρ μετρίων πρῶτα μὲν εἰπεῖν …

Στην προσπάθειά του να ολοκληρώσει το μονόλογό του ο Ιάσονας-Νίκος Ψαράς αναφώνησε «έλεος» για τις διαμαρτυρίες του κοινού κι αυτό ανταπάντησε: «αυτό ζητάμε κι εμείς τόσες ώρες, έλεος».
Μια μεγάλη παρεξήγηση από έναν αλαζόνα ερευνητή που φαίνεται πως πλέον δεν έχει καμία σχέση με τη θεατρική πράξη, που δεν γνωρίζει τι είναι αρχαίο δράμα, θέατρο με ηθοποιούς μιας άλλης εθνότητας, νοοτροπίας και κουλτούρας ήταν η «Μήδεια» του Ανατόλι Βασίλιεφ. Ακόμα δεν καταλάβαμε γιατί ο Ρώσος σκηνοθέτης ανέβασε την τραγωδία του Ευριπίδη και όχι την ομώνυμη παρωδία του Μποστ αφού είχε στο μυαλό του να στήσει αυτό το τραγελαφικό πανηγύρι. Μαρία Κρύου, αθηνόραμα.gr - 21/8/2008

Πάνε χρόνια, ήταν μια παράσταση της Αντιγόνης στην Επίδαυρο, με την Μαρία Σκούντζου σε σκηνοθεσία Ρεμούνδου και χορογραφία Χάρη Μανταφούνη. Τότε, αφού το φιλοθεάμον κοινό περίμενε την έναρξη της παράστασης μέχρι να ανέβει ο Κατσιφάρας με την μερσεντές του πάνω στον ιερό χώρο, καθυστερημένος, μαρσάροντας και αφήνοντας σύννεφο σκόνης, ο Σοφοκλής δεν άντεξε βγήκε από τον μνήμα του και γιουχάρισε τον Χορό που χόρευε συρτάκι με μπουζουκάκι ντυμένος με κουστουμάκια.

Γιατί; Γιατί αυτά τα κόλπα; Τι τα χρειάζονται αυτά οι αρχαίες τραγωδίες; Δεν αρκεί το δράμα για να συνεπάρει; Θέλει και κόλπα;

[125]

τῶν γὰρ μετρίων πρῶτα μὲν εἰπεῖν
τοὔνομα νικᾷ, χρῆσθαί τε μακρῷ
λῷστα βροτοῖσιν

Τα απλά· τα απλά·

εύκολα και ωφέλιμα είναι τα απλά
και βαστούν πολύ·

Δεν αρκεί ο μύθος, ο λόγος, η διδασκαλία του Ευριπίδη στην Μήδεια και χρειαζόμαστε «κόλπα» για να συνεπάρουμε του κοινό;

Η Μήδεια, κυριεύεται από ερωτικό πάθος για τον Ιάσονα, και τον βοηθά να κλέψει το Χρυσόμαλλο Δέρας. Για χάρη του δολοφόνησε τον αδελφό της, προκάλεσε τον θάνατο του γηραιού Πελία, οδηγώντας τις κόρες του να τον κομματιάσουν. Η είδηση, το κακό νέο απλώνεται. Είναι ο κίνδυνος να συνεταιρίζεσαι με μια μάγισσα, μια φόνισσα, που εξαιτίας της δεν έχεις τόπο να σταθείς! Στη Κόρινθο, όπου καταφεύγει το ζευγάρι, η θυγατέρα του βασιλιά σαγηνεύεται από τον ωραίο ξένο, ο Ιάσονας απαρνιέται τη Μήδεια και, αποφασισμένος να ξαναπαντρευτεί, περιμένει να εγκαταλείψει η γυναίκα του τη πόλη. Η Μήδεια στέλνει στην νεαρή γυναίκα ένα φόρεμα ποτισμένο με φαρμάκι, που τη καίει ολόκληρη μαζί με τον βασιλιά της Κορίνθου, που έτρεξε να σώσει την κόρη του. Μόλις η Μήδεια βεβαιώνεται πως ο Ιάσονας έχει πια χάσει τα πάντα, με τα ίδια της τα χέρια σκοτώνει τα δύο παιδιά τους και φεύγει για την Αθήνα. Κι ο Ιάσονας, συνυπεύθυνος κι αυτός, ο πρώην ήρωας, ο ένδοξος βασιλιάς, ο ημίθεος, μόνος, στην απόλυτη μοναξιά επισκέπτεται την Αργώ για να κλάψει κι εκεί ένα σάπιο ξύλο από το φημισμένο πλοίο πέφτει στην … κεφάλα του και πάει.

Την Μήδεια δίδαξε ο Ευριπίδης το 431 στην Αθήνα, την χρονιά που άρχισε ο Πελοποννησιακός Πόλεμος (431-404 π. Χ.). Πόλεμος, λοιμός, όλα τα δεινά. ΤΙΠΟΤΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ. Από την απόλυτη ακμή η Αθήνα, στην παρακμή. Από την απόλυτη δόξα ο Ιάσονας στην απόλυτη μοναξιά, παρασέρνοντας στον όλεθρο τόσους και τόσους γύρω του. Τραγική φιγούρα η Μήδεια, η μάνα που φτάνει μέχρι το χειρότερο, σκοτώνει τα παιδιά της από απόγνωση.

Δεν φτάνουν αυτά για παιχτεί το έργο; δεν φτάνουν, χρειάζονται και κόλπα;

Υπεύθυνοι απολύτως για τις πράξεις τους οι άνθρωποι, με ελεύθερη βούληση επέλεξαν τον δρόμο τους και ενός κακού μύρια έπονται.

[1415–1418]

Χορός. πολλῶν ταμίας Ζεὺς ἐν Ὀλύμπῳ͵

πολλὰ δ΄ ἀέλπτως κραίνουσι θεοί·

καὶ τὰ δοκηθέντ΄ οὐκ ἐτελέσθη͵

τῶν δ΄ ἀδοκήτων πόρον ηὗρε θεός.

Πολλά κρατάει ο Δίας για τους θνητούς

Πολλά οι θεοί μοιράζουν χωρίς να το προσμένουμε.

Όσα προσμένουμε δεν γίνονται

Και τα απρόσμενα ο θεός βρίσκει τρόπο

να τα εκτελέσει.

Αυτά μόνο αρκούν για να θυμούνται οι άνθρωποι πως στο χέρι τους είναι η ευτυχία ή δυστυχία. Η επιλογή του Καλού από το κακό. Δεν χρειάζονται «κόλπα» στην Επίδαυρο, ο Ευριπίδης μόνος του φτάνει και περισσεύει.

Αφορμή δόθηκε, ευκαιρία για μελέτη και όχι μόνον, από την ανάρτηση του Τζεφέρη Πέτρου H «Μήδεια» του A. Βασίλιεφ και το δικαίωμα στην αποδοκιμασία.

Το χαμομηλάκι