Οι Αμερικανοί χρησιμοποιούν την έκφραση "terrible twos" για να περιγράψουν το δεύτερο χρόνο της ζωής του παιδιού. Αυτή η "τρομερή ηλικία των δύο" είναι η ηλικία της συστηματικής εξερεύνησης και των μεγάλων προκλήσεων, των αντιφάσεων και των αντιθέσεων.
Το παιδάκι σας μεγαλώνει. Δεν είναι πια το μωρό που αισθάνεται αναπόσπαστο κομμάτι της μανούλας του. Δεν είναι όμως ακόμη και παιδί που καταλαβαίνει τι του λέτε και έχει ευθύνη των πράξεών του. Κάπου στο μεταίχμιο μωρού και παιδιού προσπαθεί με κάθε τρόπο να διακηρύξει την ανεξαρτησία του και χρησιμοποιεί συχνά εκφράσεις όπως "Μόνο μου", " Όχι", " "Ασε με". Αρπάζει το κουτάλι για να φάει μόνο του, αλλά συνήθως δεν τα καταφέρνει τόσο καλά και απογοητεύεται.
 |
| First, it is important to understand the nature of two-year-old development. The fact that your daughter is resisting you is a sign that she feels secure enough in her relationship with you to test it. Her job is to see what kind of independence she is capable of at this time. more... |
Κρέμεται λοιπόν πάνω σας, σηκώνει τα χεράκια για να το πάρετε αγκαλιά και απαιτεί με ανοιχτό στόμα να το ταΐσετε. Ξέρει ότι πρέπει να γίνει ανεξάρτητη προσωπικότητα, αλλά αισθάνεται μεγαλύτερη ασφάλεια κάτω από την ομπρέλα της μαμάς του.
Η ανάγκη για ανεξαρτησία συγκρούεται με τη συναισθηματική ανάγκη για αγάπη και ασφάλεια. Είναι πολύ μπερδεμένο μέσα του και σας χρειάζεται.
Πρέπει λοιπόν να ανακαλύψετε τη χρυσή τομή στην ανατροφή του παιδιού σας. Να βρείτε το δρόμο που θα του επιτρέψει την εξερεύνηση και την περιπέτεια, αλλά θα του εξασφαλίσει συγχρόνως την ψυχική και σωματική ασφάλεια που τόσο πολύ χρειάζεται. Το παιδάκι σας αρχίζει να γίνεται κύριος του εαυτού του.
Μια μέρα θα ωριμάσει και αυτά τα επίπονα, αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα θα αρχίσουν να συνδυάζονται αρμονικά μεταξύ τους σε μια ευτυχισμένη και ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Μην του φέρεστε λοιπόν σαν να είναι μικρό. Πρέπει να διδαχτεί και να μάθει. Πρέπει να αποκτήσει εμπειρία για να αντιμετωπίσει τη ζωή με τους κινδύνους και τις προκλήσεις της.
Ο ρόλος σας τώρα είναι να του υπενθυμίζετε, να υποδεικνύετε, να συμβουλεύετε, να εξηγείτε, να μιλάτε, να μιλάτε, να μιλάτε. Το παιδάκι σας δεν μπορεί να περιμένει. Τα θέλει όλα και τα θέλει τώρα. Και συνήθως οι απαιτήσεις του εναλλάσσονται ανάμεσα στο πληκτρολόγιο του κομπιούτερ ή το κινητό τηλέφωνο, την πρίζα και το κοφτερό μαχαίρι της κουζίνας.
Όταν διαπιστώσει ότι δεν μπορεί να αποκτήσει το αντικείμενο του πόθου του, καταφεύγει στη μαγική συνταγή: πέφτει κάτω χτυπώντας χέρια πόδια, κλαίει γοερά και ουρλιάζει.
Οι προσπάθειες για να επιβάλετε πειθαρχία στο ατίθασο διαβολάκι σας είναι βέβαια πολύ πρόωρες και καταδικασμένες να αποτύχουν. Το παιδί σας έχει μικρή μνήμη, ελλιπή κατανόηση και είναι τόσο ευαίσθητο ώστε, αν το μαλώσετε έντονα, αν του βάλετε τις φωνές ή αν το βάλετε τιμωρία μέσα στο δωμάτιο, θα αισθανθεί ότι το απορρίπτετε, θα είναι για εσάς μια πύρρειος νίκη, μέχρι να κάνει την επόμενη σκανδαλιά, μια νίκη που θα έχει όμως μεγάλες απώλειες στη συναισθηματική ισορροπία του παιδιού.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι πρέπει να είστε υποχωρητική στις διαολιές του. Τα παιδιά χρειάζονται όρια, γιατί δεν έχουν μάθει να ελέγχουν τις παρορμήσεις τους και τρομοκρατούνται όταν χάσουν τον έλεγχο των πράξεων τους. Όταν ετοιμάζεται να κάνει κάποια σκανδαλιά, θα προειδοποιήσετε το παιδάκι σας ότι αυτό που πάει να κάνει δεν είναι σωστό, θα του εξηγήσετε το γιατί και θα του δώσετε να καταλάβει ότι, αν το κάνει, θα τιμωρηθεί. Η τιμωρία, όποια και αν είναι, πρέπει να επιβάλλεται άμεσα. Αλλιώς το παιδάκι σας θα έχει ξεχάσει τι λάθος έκανε και θα θεωρήσει άδικη την τιμωρία του. Έχουμε συνηθίσει να δίνουμε μεγαλύτερη προσοχή στο παιδί μας, όταν είναι άτακτο και ανυπάκουο. Είναι και αυτός ένας τρόπος για να προσελκύσει το ενδιαφέρον της μαμάς. Πρέπει λοιπόν να καταλάβει ότι όταν είναι καλό και υπάκουο θα έχει την ίδια προσοχή. Το μικρό αγγελούδι σας χρειάζεται επιβράβευση για τις καλές πράξεις του και τιμωρία για τις κακές. Θα του φέρεστε σαν να είναι μεγάλο, θα είστε πάντα ευγενική, θα του εξηγείτε, δεν θα το μειώνετε ποτέ μπροστά σε άλλους, γιατί τα παιδιά νιώθουν έντονα την προσβολή, θα κρατάτε τις υποσχέσεις σας για να του εμπνέετε εμπιστοσύνη. Λάθη όμως κάνουν και οι μεγάλοι.
Ο μύθος της τέλειας μαμάς καταρρίπτεται καθημερινά από εκατομμύρια μαμάδες σε όλο τον κόσμο. Η μαμά και θυμώνει και φωνάζει και χάνει την υπομονή της. Αρκεί αυτό να συμβαίνει όσο το δυνατόν πιο σπάνια και μετά να ζητά πάντα συγνώμη από το παιδάκι της. Έτσι, δίνει το καλό παράδειγμα για να μάθει και το παιδί να φέρεται σωστά.
Αχ, αυτό το παιδί μου!
Οι τρόποι με τους οποίους επικοινωνεί δεν είναι πάντα αυτοί που θα έκαναν περήφανους τη μαμά του και τον μπαμπά του. Ας δούμε έναν έναν τους πιο συνηθισμένους.
Ο Αρνητισμός
"Όχι", η πιο συνηθισμένη λέξη στο περιορισμένο λεξιλόγιο του παιδιού. Την εκστομίζει με απίστευτη συχνότητα καθημερινά και έχει πια καταντήσει η μοναδική, αυτονόητη απάντηση σε κάθε ερώτηση. Τα περισσότερα παιδάκια περνούν κάποια στιγμή στο δεύτερο χρόνο της ζωής τους μια φάση αρνητισμού.
Το παιδί θέλει να διακηρύξει την ανεξαρτησία του, προσπαθεί να αποτινάξει την εξουσία των μεγάλων και να γίνει κύριος του εαυτού του. Η φάση του αρνητισμού δεν πρέπει να σας ανησυχεί. Είναι ένα υγιές, φυσιολογικό φαινόμενο. Ένα βήμα μπροστά στο δρόμο της αυτονομίας και ένας πρωτότυπος τρόπος για να κατανοήσει καλύτερα το παιδάκι τη σχέση αιτίου και αποτελέσματος μέσα από τις αντιδράσεις που προκαλεί το "όχι". Ελέγχει λοιπόν τις αντιδράσεις και απολαμβάνει τη σημασία που του δίνουν. Είναι το επίκεντρο της προσοχής και του αρέσει πολύ. Η συμπεριφορά αυτή, η οποία διαρκεί γύρω στους έξι μήνες, αρχίζει να υποχωρεί μετά τα δύο χρόνια, όταν το παιδί μαθαίνει να σκέφτεται και να αντιδρά πιο θετικά και συνεργάσιμα.
Μέχρι τότε όμως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να αντιμετωπίσετε τον αρνητισμό του παιδιού σας είναι ο δρόμος της διπλωματίας.
Κάθε φορά που απευθύνεστε στο αγγελούδι σας, θα διατυπώνετε τις ερωτήσεις με τέτοιο τρόπο ώστε να μην έχει το περιθώριο να σας απαντήσει "όχι". Αντί να το ρωτάτε αν πεινάει, για να εισπράξετε τη συνηθισμένη και αναμενόμενη απάντηση, θα του πείτε: "θέλεις να φας μακαρόνια ή κοτόπουλο; " Όταν έλθει η ώρα για να ντυθεί, μην το ρωτήσετε αν θέλει να βάλει τα ρουχαλάκια του. Εκφραστείτε διαφορετικά: "Προτιμάς να φορέσεις το κόκκινο ή το μπλε παντελονάκι;" Μέσα από αυτή την ψεύτικη δύναμη της επιλογής, το παιδάκι σας θα αισθανθεί ότι ελέγχει τη ζωή του. Δοκιμάστε επίσης να περιορίσετε τα δικά σας "όχι". Το μικρούλι σάς μιμείται. Όσο πιο πολλές είναι οι απαγορεύσεις, τόσο πιο έντονος είναι ο αρνητισμός.
Εκρήξεις οργής
Ένα άλλο φαινόμενο που συχνά προβληματίζει τις μητέρες είναι οι εκρήξεις θυμού του παιδιού τους. Το παιδάκι αναζητεί απεγνωσμένα την αυτονομία του. Αισθάνεται όμως εγκλωβισμένο από τους μεγάλους, από τις περιορισμένες του ικανότητες και από το πρόβλημα της επικοινωνίας.
Έχει ανάγκη να εκφράσει τα συναισθήματα και τις ανάγκες του, αλλά δεν μπορεί να το κάνει με λόγια.
Μιλά λοιπόν με πράξεις. Χτυπά το κεφάλι του στο πάτωμα, κλωτσά τον τοίχο, φωνάζει, ουρλιάζει. Προσπαθεί με κάθε τρόπο να στείλει το μήνυμα: "Υπάρχω! Δώστε μου σημασία!" Αυτές οι εκρήξεις θυμού είναι ένα φαινόμενο φυσιολογικό, μια συνηθισμένη φάση στην εξέλιξη και την ανάπτυξη του παιδιού, που δεν πρέπει να σας ανησυχεί.
Το μικρούλι σας αισθάνεται θυμωμένο και το δείχνει. Εξωτερικεύει και αποβάλλει έτσι το συναίσθημα του θυμού. Πώς θα το αντιμετωπίσετε; Η καλύτερη άμυνα είναι η πρόληψη. Ελέγξτε λοιπόν πότε παρατηρούνται, γιατί συμβαίνουν και πόσο διαρκούν αυτές οι εκρήξεις θυμού και προσπαθήστε να περιορίσετε τους παράγοντες που τις προκαλούν. Κάθε φορά που έρχεστε αντιμέτωπη με μια τέτοια κατάσταση, το πρώτο πράγμα που πρέπει να σκεφτείτε είναι η ασφάλεια του παιδιού. Προστατεύστε το για να μη χτυπήσει. Απομακρύνετέ το σε ένα μέρος ασφαλές και μιλήστε του καθησυχαστικά για να το ηρεμήσετε. Το παιδάκι σας, που έχει ήδη χάσει τον έλεγχο, χρειάζεται την ήρεμη επιρροή και την επιβεβαίωση της αγάπης σας.
Πάρτε το αγκαλίτσα και αποσπάστε την προσοχή του μεένα ωραίο βιβλίο ή με ένα εντυπωσιακό παιχνίδι. Αν αρχίσετε να φωνάζετε, εκείνο θα φωνάζει πιο δυνατά. Μια άλλη σωστή αντίδραση είναι να το αγνοήσετε. Χωρίς ακροατήριο, ο ηθοποιός δεν δίνει παράσταση. Μια παράσταση η οποία είναι πολύ πιο αποτελεσματική όταν γίνει μπροστά σε πολυπληθές ακροατήριο, ενώ συγχρόνως τα δικά σας περιθώρια αντίδρασης περιορίζονται. Τι μπορείτε να κάνετε, λοιπόν, όταν ξαφνικά το μικρούλι σας αρχίζει να χτυπιέται και να φωνάζει μπροστά σε γνωστούς και φίλους;
Πάρτε προληπτικά μέτρα. Αποφύγετε να το παίρνετε μαζί σας όταν πεινά, διψά ή είναι κουρασμένο. Μετά τα πρώτα αναγνωρίσιμα συμπτώματα, δοκιμάστε να στρέψετε αλλού την προσοχή του, πάρτε το στην αγκαλιά σας και απομονώστε το σε ένα χώρο ήσυχο, όσο πιο γρήγορα γίνεται.
Ποτέ μην κάνετε πάντως το λάθος να υποκύψετε στις απαιτήσεις του. Αν ενδώσετε μία φορά, θα μάθει να διεκδικεί με αυτό τον τρόπο ό,τι θέλει και τις επόμενες φορές.
Επιθετικότητα
Κάθε φορά που προσκαλείτε στο σπίτι άλλα παιδάκια για να παίξουν μαζί με το δικό σας, το μετανιώνετε. Αρπάζει τα παιχνίδια μέσα από τα χέρια των άλλων παιδιών, τα σπρώχνει, τα κλωτσά, τους τραβά τα μαλλιά. Το παιδάκι σας δεν μπορεί να ελέγξει τον εαυτό του.
Ο μόνος τρόπος για να αποκτήσει αυτό που θέλει είναι η βίαιη αρπαγή, ενώ αδιαφορεί για τα αισθήματα των άλλων και για την αναστάτωση που προκάλεσε. Επιπλέον, δείχνει να αγνοεί τις συνέπειες.
Μαγική συνταγή για να καταπολεμήσετε την επιθετικότητα του παιδιού σας δεν υπάρχει. Είναι ένα μεταβατικό στάδιο που θα περάσει.
Κάθε φορά που βρίσκεστε μπροστά σε μια τέτοια ανάρμοστη συμπεριφορά, φροντίστε να απομακρύνετε εγκαίρως το θύμα από το θύτη και, χωρίς να πάρετε το μέρος, κανενός εξηγήστε ήρεμα στο "φιλοπόλεμο" παιδάκι σας ότι δεν πρέπει ποτέ να χτυπά τα άλλα παιδιά.
μυθιστόρημα, αν ο τόπος του εγκλήματος δεν ήταν μια αθηναϊκή πλατεία, απ’ αυτές όπου πωλούνται «πάσης φύσεως ανθρώπινα υλικά», αν το θύμα δεν ήταν ένα αφγανάκι, μόλις τριάμισι χρόνων, αν οι γονείς του δεν ήταν ξεσπιτωμένοι αφγανοί πρόσφυγες.
