Σελίδες

Δευτέρα 20 Δεκεμβρίου 2010

Ιστορία του εορτασμού των Χριστουγέννων

Η γέννηση του Ιησού ως ανθρώπου παρουσιάζεται στην Καινή Διαθήκη ως ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία όλης την ανθρωπότητας και παρόμοια εκφράζονται και οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς κατά τους πρώτους μετά Χριστόν αιώνες. 
Ο «Ήλιος της Δικαιοσύνης», το «Φως του κόσμου» 
και όχι ο θεός Ήλιος των Ρωμαίων
Αυτή η σημαντική Δεσποτική γιορτή της κατά σάρκα γεννήσεως του Χριστού, σύμφωνα με τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό, δεν θα πρέπει να συγχέεται με τα γενέθλια οποιουδήποτε άλλου ανθρώπου, αφού στα Γενέθλια αυτά εορτάζουμε το μοναδικό και ανεπανάληπτο γεγονός ότι «εφάνη γαρ Θεός ανθρώποις δια γεννήσεως». Τα Γενέθλια του Σωτήρα, με την έννοια που δίνει ο Γρηγόριος δηλ. ως Θεοφάνια, είναι γιορτή «αρχαιότατη» που «συνεωρτάζετο μέχρι της Δ' εκατονταετίας, υπό την καθολικωτέραν επίκλησιν Επιφάνεια, την στ' Ιανουαρίου... μετά της μεγάλης... εορτής του Βαπτίσματος... ο συνεορτασμός των δύο αυτών... εορτών εστηρίζετο εις την, ευθύς μετά την ιστόρησιν του Βαπτίσματος του Ιησού παρά του Ιωάννου, ρήσιν του Ευαγγελιστού Λουκά 'και αυτός ην ο Ιησούς ωσεί ετών τριάκοντα αρχόμενος'... Πρώτος ποιείται μνείαν της εορτής Κλήμης ο Αλεξανδρεύς...»
Στην Καινή Διαθήκη αναφέρεται ότι η ημέρα της γέννησης του Ιησού ήταν ένα εξαιρετικά χαρμόσυνο γεγονός για ανθρώπους και αγγέλους λόγω της γέννησης του Σωτήρα. 
Η χαρά αυτή, στα Ιερά Κείμενα εκδηλώνεται με ύμνους και κατά το πρότυπο αυτό εορτάζεται με ιδιαίτερη υμνολογία η Γέννηση του Κυρίου, αφού κάθε θεσμός ή συνήθειά στην Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρείται ότι δεν μπορεί να λειτουργήσει και να εξελιχθεί μέσα στον οργανισμό της αν δεν έχει καινοδιαθηκική κατοχύρωση.

Κοντά στην χρονική περίοδο που γεννήθηκε ο Χριστός, δεν υπήρχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον ακριβή προσδιορισμό της ημερομηνίας στην οποία γεννήθηκε ο Ιησούς. Στην πραγματικότητα, ούτε ο χρονικός προσδιορισμός της έναρξης εορτασμού των γενεθλίων του Ιησού μπορεί γίνει με βεβαιότητα. Για μερικούς ερευνητές, τις πρώτες αναφορές περί εορτασμού της γέννησης του Χριστού (στις 6 Ιανουαρίου), τις συναντάμε στα κείμενα του Πάπα Τελεσφόρου (125-136 μ.Χ.), στοιχεία που από άλλους δεν θεωρούνται αυθεντικά, αλλά μεταγενέστερες παρεμβολές. Σε άλλες περιπτώσεις, έναρξη εορτασμού της γέννησης του Χριστού πιθανολογείται γενικά ο δεύτερος ή και ο τρίτος αιώνας. Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ο εορτασμός των Χριστουγέννων έγινε για πρώτη φορά στην Αντιόχεια κατά τον 4ο αιώνα από τους Ευσταθιανούς, ένα χριστιανικό κίνημα που είχε άμεση σχέση με την Εκκλησία της Ρώμης.
Σύμφωνα με παράδοση του 8ου αιώνα η οποία καταγράφεται στο έργο Περί της Γεννήσεως του Χριστού προς Ζαχαρίαν τον Καθολικόν της Μεγάλης Αρμενίας του αρχιεπισκόπου Νικαίας Ιωάννη, στα αρχεία της Εκκλησίας της Ρώμης φέρεται να υπήρχε έγγραφο του Ιωσήπου το οποίο καταδείκνυε ότι ο Ιησούς γεννήθηκε την 9η του μηνός Σαπέτ, που αντιστοιχεί στην 25η Δεκεμβρίου.
Πέρα όμως από την αρχή της, φαίνεται ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων ως ξεχωριστή εορτή, άρχισε να τηρείται στη Ρώμη γύρω στο 335 ή στα μέσα του 4ου αιώνα, αν και κάποιοι ερευνητές βασιζόμενοι σε αρχαίους ύμνους με χριστουγεννιάτικη θεματολογία θεωρούν ότι τα πρώτα βήματα που οδήγησαν στον εορτασμό αυτό έγιναν μέσα στον 3ο αιώνα. Η παράδοση θεωρεί ότι η αρχαιότερη ομιλία για τη γιορτή των Χριστουγέννων εκφωνήθηκε από τον Μέγα Βασίλειο στην Καισάρεια της Καππαδοκίας το έτος 376 μ.Χ..
Μία από τις πολλές ερμηνείες για τον καθορισμό της 25ης Δεκεμβρίου ως ημερομηνίας εορτασμού, αναφέρεται στην επιθυμία του Χριστιανισμού να εξοβελίσει σημαντικές παγανιστικές (μη χριστιανικές) γιορτές που τηρούνταν εκείνον τον καιρό.
Αυτά τα γεγονότα «με κανένα τρόπο δεν άλλαξαν τον ουσιώδη χαρακτήρα της Χριστιανικής πίστεως» και πλέον στις γιορτές αυτές ο Ήλιος της Δικαιοσύνης ήταν ο Χριστός της Παλαιάς Διαθήκης, το «φως του κόσμου» (Ιωάν. 8:12) και όχι ο θεός Ήλιος των Ρωμαίων, ενώ ο χριστιανικός κόσμος γιόρταζε με δοξολογία: 
σύν τώ αγγέλω πλήθος στρατιάς ουρανίου αινούντων... δόξα εν υψίστοις Θεώ καί επί γής ειρήνη, εν ανθρώποις ευδοκία» Λουκ. 2:13-14) αυτό το χαρμόσυνο για όλους γεγονός («ιδού γάρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην, ήτις έσται παντί τώ λαώ» (Λουκ. 2:10).
Από τη Δύση ο εορτασμός της Γεννήσεως στις 25 Δεκεμβρίου πέρασε και στην Ανατολή γύρω στο 376. Με τον χρόνο επεκράτησε σε όλο τον χριστιανικό κόσμο εκτός της Αρμενικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που συνεχίζει τον συνεορτασμό με τα Θεοφάνια.
Πηγή

Το 529 ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός απαγόρευσε την εργασία και τα δημόσια έργα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων και τα ανακήρυξε δημόσια αργία. Ως το 1100, καθώς είχε επεκταθεί η δράση των ιεραποστολών στις παγανιστικές ευρωπαϊκές φυλές, όλα τα έθνη της Ευρώπης γιόρταζαν τα Χριστούγεννα. Εντούτοις, αργότερα, εξαιτίας της Μεταρρύθμισης απαγορεύτηκε ή περιορίστηκε κατά περιόδους η τήρησή του εορτασμού τους σε διάφορες χώρες της Ευρώπης και στην Αμερική, καθώς θεωρούνταν ότι περιλάμβανε σε μεγάλο βαθμό ειδωλολατρικά στοιχεία.
Πολύ νωρίτερα ο Μέγας Κωνσταντίνος καθιέρωσε την «ημέρα του Κυρίου» (dies Domini, Κυριακή), σε αντικατάσταση της «Ημέρας του Ηλίου» (dies Solis, βλ.Sunday), γιατί ο Χριστός είναι ο Ήλιος της δικαιοσύνης και θεός λυτρωτής.

Δεν υπάρχουν σχόλια: